จากสถานการณ์พายุฝนที่ตกหนัก เกิดน้ำป่าไหลหลาก และน้ำท่วมขังหลายพื้นที่ในประเทศไทย รวมถึงพื้นที่ทางการเกษตร ในช่วงเดือนตุลาคมและพฤศจิกายน 2568 ที่ผ่านมา ส่งผลต่อการเจริญเติบโตและผลผลิต ทำให้ข้าวได้รับความเสียหาย และยังเป็นสาเหตุให้เกิดการระบาดของโรคและแมลงศัตรูข้าว
ผลกระทบและความเสียหายต่อนาข้าว ระยะกล้า ข้าวที่อายุน้อยกว่า 30 วัน ถ้าน้ำท่วมเกิน 10 วัน ต้นข้าวจะลอยและแช่น้ำ เน่าเสียหายทั้งหมด ระยะแตกกอ น้ำท่วมยอดเกิน 1 – 2 สัปดาห์ ข้าวจะแช่น้ำเน่าตาย ในกรณีข้าวโผล่พ้นผิวน้ำหลังน้ำลด จะทำให้ต้นข้าวหักล้ม ระยะเกิดช่อดอก ทำให้ช่อดอกชะงักการเจริญเติบโต ระยะใกล้ออกดอก รวงจะโผล่ไม่พ้นกาบใบ ระยะออกดอก ส่งผลให้เมล็ดข้าวลีบ ระยะใกล้เก็บเกี่ยว ถ้าน้ำท่วมขังนาน ข้าวจะล้มและเน่า
การจัดการนาข้าวเพื่อยับยั้งความเสียหายและฟื้นฟูนาข้าวหลังน้ำลด
กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แนะนำเกษตรกรดังนี้ กรณีแปลงนาที่เกิดน้ำท่วมขังเป็นระยะเวลาไม่นาน น้ำสูงไม่ถึงยอดข้าวและต้นข้าวยังไม่ตาย ให้รีบระบายน้ำออกจากแปลงนาให้เหลือ 5 – 10 เซนติเมตร และฟื้นฟูนาข้าวหลังน้ำลด นาที่ต้นข้าวยังเขียวอยู่เกิน 3 วัน และพบว่าต้นข้าวในนามีสีเขียวเพิ่มมากขึ้น กรณีนี้เกษตรกรยังไม่ต้องใส่ปุ๋ย แต่ให้หมั่นสำรวจโรคและแมลง ไม่ให้มารบกวน ถ้าต้นข้าวในนาเริ่มมีอาการสีเหลืองที่ใบ ให้ใส่ปุ๋ยยูเรียอัตรา 3 – 5 กิโลกรัมต่อไร่เพื่อฟื้นฟูสภาพต้นข้าว ไม่ควรใส่ปุ๋ยยูเรียมากเกินอัตราแนะนำ เพราะจะทำให้ต้นข้าวเกิดโรคได้
สำหรับแปลงนาที่ข้าวออกรวง ให้เร่งระบายน้ำจนแห้งและห้ามใส่ปุ๋ยเพราะจะทำให้ดินมีความร้อน ต้นข้าวจะตายง่ายขึ้นและเกษตรกรต้องหมั่นสำรวจโรคและแมลงไม่ให้มารบกวน กรณีที่ข้าวอยู่ในระยะสุกแก่ให้เร่งทำการเก็บเกี่ยวและตากข้าวให้แห้งโดยเร็วเพื่อลดความชื้นของเมล็ด นาข้าวที่ได้รับความเสียหายเกือบทั้งหมด จำเป็นต้องปลูกใหม่ ก่อนเตรียมดินสำหรับปลูกรอบใหม่ หากมีฟางข้าว เศษวัชพืชอยู่ในแปลงนา ควรคราดเก็บออก หรือใช้วิธีการไถกลบหมักฟางข้าวและเศษวัชพืชก่อนปลูกข้าวอย่างน้อย 7 วัน เพื่อล่อให้วัชพืชอื่นๆ งอกขึ้นมา
แล้วไถกลบอีกครั้งเพื่อกำจัดวัชพืช แช่เมล็ดพันธุ์ข้าวด้วยเชื้อราไตรโคเดอร์มาก่อนหว่าน อัตราไตรโคเดอร์มา 1 กก. ต่อน้ำ 200 ลิตร ต่อเมล็ดพันธุ์ข้าว 100 กก. เพื่อป้องกันโรคข้าวที่เกิดจากเชื้อราหลังน้ำลด พ่นด้วย สารสกัดสะเดา หรือ Bacillus truringiensis (Bt) เมื่อพบหนอนกระทู้คอรวง หนอนกระทู้กล้าข้าว หลังน้ำลด ในพื้นที่นอกเขตชลประทาน ควรปลูกพืชหลังนา เช่น ถั่วเขียว ถั่วเหลือง เป็นต้น จะช่วยตัดวงจรการระบาดของโรคและแมลงศัตรูข้าวหลังน้ำลด หากมีข้อสงสัยเพิ่มสามารถสอบถามได้ที่สำนักงานเกษตรอำเภอ สำนักงานเกษตรจังหวัดใกล้บ้านท่าน