โดย…ดร.นิพนธ์ เอี่ยมสุภาษิต

การขับเคลื่อนยีน (gene drive) ซึ่งเป็นดีเอ็นเอเพียงเล็กน้อยที่เอาชนะวิวัฒนาการและสามารถแพร่กระจายได้แม้ว่าจะเป็นอันตราย ได้รับการทดสอบในพืชเป็นครั้งแรก วิธีการนี้สามารถใช้ในการกำจัดพืชรุกราน (invasive plants) และซุปเปอร์วัชพืช (superweeds) โดยไม่ทำร้ายชนิดพันธุ์อื่น จึงสามารถลดการใช้สารเคมีกำจัดวัชพืชได้ นอกจากนี้ยังสามารถช่วยรักษาชนิดพันธุ์ด้วยการแพร่กระจายยีนที่ทำให้ต้านทานโรคหรือสามารถรับมือกับภาวะโลกร้อนได้มากขึ้น

การขับเคลื่อนยีนจะทำงานโดยบิดเบือนโอกาสที่สิ่งมีชีวิตจะได้รับการถ่ายทอดชิ้นหนึ่งของ DNA ซึ่งพืชและสัตว์ส่วนใหญ่มีสำเนาของยีนแต่ละชุด 2 ชุด หมายความว่าโดยปกติจะมีโอกาสร้อยละ 50 ที่สำเนาเฉพาะจะถูกส่งต่อไปยังลูกหลาน การขับเคลื่อนของยีนสามารถเพิ่มโอกาสนั้นได้ถึงร้อยละ 80 ซึ่งจะทำให้ยีนแพร่กระจายได้แม้ว่าจะเป็นอันตรายก็ตาม

Bruce Hay นักวิจัยจากสถาบันเทคโนโลยีแห่งแคลิฟอร์เนีย (California Institute of Technology) และทีมงานวางแผนที่จะทดสอบการขับเคลื่อนด้วย Amaranthus palmeri (ไม้ดอกชนิดหนึ่งที่กินได้ในสกุลบานไม่รู้โรย) ซึ่งเป็นซุปเปอร์วัชพืชที่ทนต่อสารกำจัดวัชพืช และเป็นปัญหาที่เพิ่มขึ้นสำหรับเกษตรกรในหลายส่วนของโลก Hay กล่าวว่า “มันเป็นตัวแทนของวัชพืชที่มีความต้านทานในวงกว้างต่อสารกำจัดวัชพืชที่มีอยู่ทั้งหมด”

ยิ่งไปกว่านั้น เทคโนโลยีนี้ยังสามารถปรับใช้เพื่อควบคุมวัชพืชได้โดยไม่แพร่กระจายอย่างไม่ตายตัว ตัวอย่างเช่น สามารถใช้สร้างพืชตัวผู้ซึ่งมีละอองเกสรที่กำจัดลูกหลานตัวเมียได้ การปลูกพืชตัวผู้เหล่านี้รอบ ๆ ฟาร์มในแต่ละปีจะช่วยกำจัดวัชพืชชนิดนั้นออกจากแปลงหลังจากผ่านไปไม่กี่ปี โดยการปิดกั้นการผลิตเมล็ดพันธุ์

ครับ เป็นการพัฒนาวัชพืชโดยใช้วิธีแก้ไขยีนเพื่อให้ดอกตัวผู้ซึ่งมีละอองเกสรที่ทำให้รุ่นลูกมีดอกตัวเมียที่ไม่สามารถผสมได้ เพื่อใช้ในกระบวนการขับเคลื่อนยีน

อ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://www.newscientist.com/article/2421816-plant-killing-genetic-technology-could-wipe-out-superweeds/