โดย…ดลมนัส  กาเจ

รอยยิ้มแก้มปริ บนใบหน้าที่เกรียมแดดนั้น บ่งบอกถึงเรื่องราวแห่งความเป็นอยู่ดี กินดี ชีวีมีสุข  ของเกษตรกรตัวน้อยๆที่รวมตัวตั้ง “กลุ่มเกษตรกรทำสวนบ้านโนนเขวา” ต.ดอนหัน อ.เมือง จ.ขอนแก่น ที่ปลูกพืชผักบนพื้นที่กว่า 450 ไร่ ป้อนตลาดให้ “เทสโก้-โลตัส” อาทิตย์ละ 13 ตัน มูลค่าอาทิตย์ละ 3 บาทหรือเดือนละ 1.2 ล้านบาท เพราะพวกเขาต่างยืนว่า ทำให้วิถีชีวิตที่ดีขึ้น มีรายได้แน่นอนต่างกับอดีตราวฟ้ากับดิน ล่าสุดเทสโก้-โลตัส ผนึกภาครัฐและเกษตรกร ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกผักแปลงใหญ่  ประชารัฐ ภายใต้ “โนนเขวาโมเดล” เพื่อเป็นแบบอย่างให้กับพื้นที่อื่นที่หันมาปลูกอื่นแทนนาปรังต่อไป

           อภิสิทธิ์ ชุมยางสิม ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 3 บ้านโนนเขวา ต.ดอนหัน ในฐานะประธานกลุ่มเกษตรกรทำสวนบ้านโนนเขวา บอกว่า เดิมทีเกษตรกรในพื้นที่บ้านโนนเขวา ทำนาเป็นอาชีพหลัก และปลูกผักเป็นอาชีพเสริม แต่เกิดภาวะวิกฤตน้ำท่วมในปี 2554 เกษตรกรจึงมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม หันมาปลูกผักมากขึ้น เพราะใช้เวลาในการเก็บเกี่ยวผลผลิตที่น้อยกว่าการปลูกข้าว และได้ราคาที่สูงกว่าการทำนา แต่การปลูกผักของเกษตรกรในตอนแรกเป็นการเกษตรแบบเชิงเดี่ยว คือปลูกผักแค่ชนิดเดี่ยว ผลผลิตที่ได้จึงไม่มีความหลากหลาก โรคและแมลงศัตรูพืชเข้ามาทำลายพืชผักที่ปลูกได้ง่าย ทำให้ดเกาตรกรใช้สารเคมีในปริมาณที่มาก เพื่อให้ผลผลิตมีออกจำหน่ายมากขึ้น โดยไม่ได้มีการคำนึงถึงสุขภาพทั้งของตัวเกษตรกรและผู้บริโภค

ในปี 2558 เกษตรกรบ้านโนนเขวา มีการรวมกลุ่มเกษตรกรทำสวนครั้งแรก 43 ราย พื้นที่รวม 300 ไร่ เพื่อหันมาผลิตผักเป็นอาชีพหลัก ลดพื้นที่การทำนา หลังจากที่รัฐบาลส่งเสริมมนโยบายลดพื้นที่นาปรัง และการปลูกพืชอื่นทดแทนตามหลัก Zoning by Agi-map เนื่องจากพื้นที่ไม่มีความเหมาะสมต่อการทำนา แต่ก็ยังปลูกผักที่ยังคงใช้สารเคมีในปริมาณที่มาก เพราะขาดความรู้ด้านการผลิตสินค้าเกษตรที่ปลอดภัยและได้มาตรฐาน ทำให้ต้นทุนการผลิตสูง ผลผลิตที่ได้ขายได้เฉพาะตลาดในท้องถิ่น และการขาดอำนาจในการต่อรองราคาสินค้าเกษตรจากพ่อค้าคนกลาง

[adrotate banner=”3″]

ต่อมากรมส่งเสริมการเกษตรและหน่วยงานภาคี เข้าให้ความรู้ด้านการปลูกผักปลอดสารพิษ จนเกษตรกรเกิดความเชื่อมั่น และเห็นความสำคัญของการทำเกษตรแบบปลอดภัย หันมาเข้าร่วมโครงการส่งเสริมการผลิตสินค้าเกษตรปลอดภัยและได้มาตรฐาน (GAP) ผ่านการรับรองมาตรฐาน GAP ทั้ง 43 ราย และในปี 2559 เกิดการรวมกลุ่มขึ้นทะเบียนเป็นกลุ่มเกษตรกรทำสวนบ้านโนนเขวา เมื่อวันที่ 7 กรกฎาคม 2559 และจากปัญหาราคาพืชผักไม่แน่นอน ที่แม้ว่าพืชผักที่เกษตรกรปลูกจะได้รับการรับรองมาตรฐาน GAP แล้วก็ตาม แต่ยังคงโดนกดราคาจากพ่อค้าคนกลาง และปัญหาหนี้สินจากการกู้ยืมพ่อค้าคนกลางมาลงทุนในการผลิต

“ตอนนั้นพวกเราทราบว่า พ่อค้าคนกลางที่รับผลผลิตจากพวกเรา ไปส่งต่อให้เทสโก้-โลตัส ตลาดเริ่มแน่นอน แต่ราคายังถูกพ่อค้าคนกลางกดอยู่ จนกระทั่งกรมส่งเสริมการเกษตรและหน่วยงานภาคี เข้าให้การสนับสนุนแก่เกษตรกรเพื่อร่วมกลุ่มในระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ ประเภทสินค้าพืชผัก และช่วยเหลือด้านราคาสินค้า โดยประสานงานกับหน่วยงานเอกชน คือ บริษัท เทสโก้ โลตัส เข้ามารับซื้อผัก 9 ชนิดคือได้แก่ คะน้าต้น คะน้ายอด กวางตุ้ง ผักบุ้งจีน คื่นช่าย ผักชีไทย ใบกระเพรา ผักกาดหอม และต้นหอม  โดยเป็นการตกลงราคาร่วมกันในราคาที่พึงพอใจของทั้ง 2 ฝ่าย ทำให้พวกเรามีตลาดที่แน่นอน เนื่องจากทางเทสโก้-โลตัส มีการหนดปริมาณ ราคาล่วงหน้าชัดเจน ทำให้พวกเราวางแผนได้ และที่สำคัญนับตั้งแต่ที่เทสโก้-โลตัสมาซื้อโดยตรงทำให้พวกเราทุกมีความเป็นที่ดีขึ้น เกษตรกรยิ้มได้ รายได้แน่นอน ดีกว่าเก่าหลายเท่าตัว ปัจุบันสมาชิกของเรามีทั้งหมด 110 รายปลูกในพื้นที่ทั้งหมดกว่า 450   ไร่ โดยเทสโก้-โลตัสจะรับซื้ออาทิตย์ละ 11-13 ตัน ทำให้เงินเข้ากลุ่มเฉลี่ยเดือนละนับล้านบาท” เขา กล่าว (รายละเอียดตามคลิป)

จากที่เกษตรกรมีตลาดชัดเจน รายได้แน่นอน จนกระทั่งปัจจุบันได้มีขยายผลโครงการโดยทางจังหวัดขอนแก่นจัดงบประมาณสนับสนุนในการก่อสร้างโรงคัดบรรจุพืชผักผลไม้สด (Packing House) ที่ได้มาตรฐานความปลอดภัยและสุขอนามัย  ในพื้นที่บริเวณใกล้เคียงแหล่งเพาะปลูก เพื่อรักษาความสดใหม่ของผักตั้งแต่แหล่งผลิต จนถึงพัฒนาระบบขนส่งโดยรถควบคุมอุณหภูมิเพื่อเดินทางไปยังศูนย์กระจายสินค้าเทสโก้-โลตัส จังหวัดขอนแก่น ก่อนกระจายไปสู่สาขาต่าง ๆ ทั่วภาคอีสานต่อไป

รายได้เปลี่ยนราวฟ้ากับดิน มีรายได้ทุกวัน 2,000 บาท

สอดคล้องกับการบอกเล่าของ คำปั่น  โยแล้ว เกษตรกรบ้านโนนเขวา หนึ่งในสมาชิกกลุ่มเกษตรกรทำสวนบ้านโนนเขวา ว่า เดิมทีทำนาเป็นหลักชีวิตลำบากมีแต่หนี้สิน  แต่หลังจากที่รัฐบาลส่งเสริมมนโยบายลดพื้นที่นาปรัง และการปลูกพืชอื่นทดแทน จึงหันมาปลูกพืชผักช่วงแรกยังปลูกในรูปแบบแบบเชิงเดียวที่ต้องใช่สารเคมีจำนวนมาก รายได้ไม่แน่นอน เพราะราคาถูกกำหนดด้วยพ่อค้าคนกลาง ตอนหลังได้ร่วมโครงการส่งเสริมการผลิตสินค้าเกษตรปลอดภัยและได้มาตรฐาน (GAP) ผ่านการรับรองมาตรฐาน GAP ในนามกลุ่มเกษตรกรทำสวนบ้านโนนเขวา เมื่อปี 2559 โดยมีเทสโก้-โลตัส มารับซื้อผลผลิตเอง จึงมีตลาดแน่นอน และชีวิตในครอบครัวอยู่ดีกินดี ทำให้มีรายได้เพิ่มราวฟ้ากับดิน เพราะได้ทราบราคาล่วงหน้าว่าราคาเท่าไร สามารถวางแผนได้ ขณะที่อดีตยังไม่ทราบชะตากรรมด้านราคาว่าจะขายได้เท่าไร

“ตอนนี้ผมปลูกผักในพื้นที่ 4 ไร่ ดูแลกัน 2 คน ปลูกผัก 7 ชนิด มีคะน้า ผักบุ้ง คื่นช่าย ผักชีไทย ผักกาดหอม กวางตุ้ง และต้นหอม ส่งให้ส่งให้เทศโก้-โลตัส เฉพาะเกรดเอมีคุณภาพราว  90% อาทิตย์ละ 4 วัน ส่วนที่เกรดต่ำส่งขายตลาดล่างราว 10% ในจำนวนนี้มีคื่นช่าย  ผักชีไทย ต้นหอม จะทำรายดีที่สุด ซึ่งในแต่วันผมจะมีรายได้ทุกวันๆละ 1,000-2,000 บาท ทำให้วชิวิตดีขึ้นมากกว่าสมัยก่อนหลายเท่าตัว” (ดูคลิป)