“กรมเจ้าท่า” โชว์ผลงานโครงการขุดลอกแม่น้ำ ลำคลอง เพื่อพัฒนาและบำรุงรักษาทางน้ำ (ขุดลอกต่างตอบแทน) ประจำปีงบประมาณ 2562 – 2567 รวมทั้งสิ้น 508 โครงการ ในพื้นที่ 35 จังหวัดทั่วประเทศ มีปริมาณวัสดุขุดลอก 25 ล้าน ลบ.ม. ช่วยรัฐประหยัดงบ 690 ล้านบาท พร้อมเดินหน้าแผนงบประมาณ ปี 2568 ดำเนินการแล้ว 14 โครงการ เพิ่มศักยภาพการระบายน้ำในแม่น้ำสายหลักและแม่น้ำสาขา ลดระดับความเสียหายของตลิ่ง ป้องกันอุทกภัย บรรเทาปัญหาภัยแล้ง เพิ่มพื้นที่กักเก็บน้ำเพื่อเกษตรยั่งยืน
นายกริชเพชร ชัยช่วย อธิบดีกรมเจ้าท่า เปิดเผยว่า กระทรวงคมนาคม โดยกรมเจ้าท่า ได้ร่วมประชุมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อบูรณาการแผนการขุดลอกคลองและการสูบน้ำเพื่อการเกษตร โดยมีนายสมศักดิ์ เทพสุทิน รองนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน ซึ่งในที่ประชุมมีมติให้พิจารณาแนวทางการขุดลอกต่างตอบแทนของกรมเจ้าท่า ที่จะสร้างประโยชน์ ทั้งในด้านการป้องกัน และแก้ไขปัญหาอุทกภัยและภัยแล้งให้กับประชาชน โดยใช้วัสดุที่ได้จากการขุดลอก ได้แก่ กรวด หิน ดิน ทราย เป็นค่าตอบแทน เพื่อการบริหารจัดการงบประมาณรายจ่ายให้เกิดประสิทธิภาพสามารถประหยัดงบประมาณของราชการ
ทั้งนี้ กรมเจ้าท่า ได้มีแผนดำเนินโครงการขุดลอกแม่น้ำ ลำคลอง เพื่อพัฒนาและบำรุงรักษาทางน้ำ (ขุดลอกต่างตอบแทน) ประจำปีงบประมาณ 2568 โดยอาศัยระเบียบกรมเจ้าท่าว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการอนุญาตให้ขุดลอกเพื่อดูแลและรักษาสภาพลำน้ำ พ.ศ. 2556 ประกอบกับระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยวิธีการเกี่ยวกับการขุดลอกแหล่งน้ำสาธารณประโยชน์ที่ตื้นเขิน พ.ศ. 2547 ซึ่งองค์กรปกครองท้องถิ่นสามารถนำวัสดุที่ได้จากการขุดลอกมาเป็นค่าตอบแทนตามเงื่อนไข วิธีการ ที่กำหนดระเบียบฯ โดยการสำรวจออกแบบจัดทำโครงการพร้อมเหตุผลความจำเป็น ยื่นขออนุญาตต่อสำนักงานเจ้าท่าภูมิภาคสาขาในพื้นที่ (หรือผู้ว่าราชการจังหวัดตามที่ได้รับมอบอำนาจจากเจ้าท่า) และขออนุมัติผู้ว่าราชการจังหวัด ในการนำวัสดุที่ได้จากการขุดลอกมาเป็นค่าตอบแทนแทนค่าจ้าง โดยไม่ใช้งบประมาณของทางราชการ
สำหรับแผนงานในช่วงไตรมาส 1 ของปีงบประมาณ 2568 ระหว่างเดือนตุลาคม – ธันวาคม 2567 ได้ดำเนินการไปแล้ว 14 โครงการ คิดเป็นปริมาณวัสดุขุดลอก 26,425,728.26 ลูกบาศก์เมตร เป็นการเพิ่มศักยภาพการระบายน้ำ ลดระดับความเสียหายของตลิ่ง ป้องกันแก้ไขปัญหาการเกิดอุทกภัย เพิ่มพื้นที่ในการกักเก็บน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง ควบคู่กับการสนับสนุนวิถีชีวิตทางน้ำและการเกษตรอย่างยั่งยืน โดยมีเป้าหมายในการขยายพื้นที่รับน้ำ เพิ่มอัตราการระบายน้ำในแม่น้ำสายหลักและแม่น้ำสาขา ก่อสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่ง ปรับภูมิทัศน์ริมแม่น้ำ โดยมีประชาชนเป็นผู้ที่ได้ใช้ประโยชน์ในการขนส่งทางน้ำที่สะดวก รวดเร็วและปลอดภัย ส่วนเป้าหมายในการขุดลอกแม่น้ำ ลำคลอง เพื่อพัฒนาและบำรุงรักษาทางน้ำในปี 2568 โดยใช้วัสดุที่ได้จากการขุดลอกเป็นค่าตอบแทน ที่ 8 ล้านลูกบาศก์เมตร เพิ่มขึ้นจากปีงบประมาณ 2567 ที่นำวัสดุที่ได้จากการขุดลอกเป็นค่าตอบแทน ที่ 6 ล้านลูกบาศก์เมตร
อย่างไรก็ตาม กรมเจ้าท่า ได้ดำเนินการขุดลอกต่างตอบแทน ตั้งแต่ในปีงบประมาณ 2562 – 2567 โดยสำนักงานเจ้าท่าที่ 1- 7 เป็นจำนวนโครงการ รวมทั้งสิ้น 508 โครงการ ในพื้นที่ 35 จังหวัดทั่วประเทศ คิดเป็นปริมาณวัสดุขุดลอก รวมทั้งสิ้น 25,589,379.70 ลูกบาศก์เมตร สามารถประหยัดงบประมาณเป็นเงินจำนวน รวมทั้งสิ้น 690,913,251.90 บาท
สำหรับโครงการที่ดำเนินการแล้วเสร็จ ได้แก่ อาทิ โครงการขุดลอกแม่น้ำปิง บ้านหนองโค้ง จ.เชียงใหม่ โครงการขุดลอกแม่น้ำเจ้าพระยา จ.นครสวรรค์ โครงการขุดลอกแม่น้ำเจ้าพระยา จ.ชัยนาท โครงการขุดลอกคลองหินจวง จ.ประจวบคีรีขันธ์ โครงการขุดลอกที่อยู่ระหว่างดำเนินการ อาทิ โครงการขุดลอกแม่น้ำมูล จ.สุรินทร์ โครงการขุดลอกแม่น้ำชี จ.อุบลราชธานีโครงการขุดลอกแม่น้ำมูล บ้านสะแกทอง จ.บุรีรัมย์ รวมถึงโครงการขุดลอกคลองมอง จ.ชุมพร โครงการขุดลอกคลองท่าฉาง จ.ระนอง ที่อยู่ระหว่างการจัดทำแผนดำเนินการ
กรมเจ้าท่า ในฐานะหน่วยงานสำคัญในการปฏิบัติภารกิจการกำกับ ควบคุม ดูแล และพัฒนาส่งเสริมการขนส่งทางน้ำให้ได้รับความปลอดภัย สะดวก รวดเร็ว มีประสิทธิภาพ ควบคู่ไปกับดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมทางน้ำ รวมทั้งผลิตและพัฒนาบุคลากร เกี่ยวกับการขนส่งทางน้ำให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล โดยเฉพาะพื้นที่ต้นน้ำ ซึ่งมีความสำคัญ ที่ต้องดูแล และเพิ่มประสิทธิภาพการไหลเวียนของน้ำ ด้วยการขุดคลอง พื้นที่เก็บกักน้ำ เพื่อชะลอความเร็วของน้ำไม่ให้ไหลบ่าเข้าสู่พื้นที่ตอนล่าง และยังช่วยรักษาความชุ่มชื้นให้กับพื้นที่ป่าต้นน้ำ เป็นการป้องกันการชะล้างพังทลายของหน้าดิน รวมถึงพื้นที่กลางน้ำ และพื้นที่ท้ายน้ำ สอดคล้องกับนโยบายของกระทรวงคมนาคมที่มุ่งสู่การขนส่งอย่างยั่งยืน
