จากต่างคนต่างเลี้ยง สู่ “แปลงใหญ่จิ้งหรีดในเขตปฏิรูปที่ดิน” อาชีพทำเงินที่โนนศิลา

  •  
  •  
  •  
  •  

จากความต้องการของตลาดและผู้บริโภคทวีเพิ่มขึ้น ทำให้  “แมลงเศรษฐกิจ” มีความสำคัญมากขึ้นตามมาด้วย ทั้งที่เป็นสินค้าเพื่อสุขภาพ ในอุตสาหกรรมความงาม เป็นแหล่งคาร์โบไฮเดรต และแหล่งโปรตีนที่ดีให้กับมวลมนุษย์ สร้างความมั่นคงทางอาหาร เป็นอาหารแห่งอนาคต Future Food ที่มีกระบวนการผลิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

ด้วยเหตุนี้ จึงทำให้หลายภาคส่วนให้ความสำคัญกับแมลงเศรษฐกิจ โดยการนำแมลงเศรษฐกิจเป็นกลุ่มสินค้าเกษตรที่มีอนาคต ตามแผนแม่บทย่อยเกษตรชีวภาพ ของยุทธศาสตร์ชาติ และได้มีการจัดทำมาตรฐานรับรอง GAP สำหรับรองรับการเลี้ยงแมลงเศรษฐกิจชนิดต่าง ๆ และส่งเสริมให้เกิดการรวมกลุ่มของเกษตรกร ทั้งในเรื่องของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนและรวมกลุ่มเป็นแปลงใหญ่

ปัจจุบันมีฟาร์มจิ้งหรีดทั่วประเทศ  ที่เป็นกลุ่มแปลงใหญ่ผู้เลี้ยงแมลงและฟาร์ม GAP จิ้งหรีด ประกอบด้วย กลุ่มแปลงใหญ่ผู้เลี้ยงแมลงจำนวน 19 แปลง ใน 11 จังหวัด ได้แก่ ขอนแก่น 7 แปลงใหญ่ สระแก้ว 2 แปลงใหญ่ บุรีรัมย์ 2 แปลงใหญ่ พิจิตร 2 แปลงใหญ่ มหาสารคาม 1 แปลงใหญ่ นครพนม 1 แปลงใหญ่ กาฬสินธุ์ 1 แปลงใหญ่ สุโขทัย 1 แปลงใหญ่พิษณุโลก 1 แปลงใหญ่ ลพบุรี 1 แปลงใหญ่ และชัยภูมิ 1 แปลงใหญ่

ฟาร์มจิ้งหรีดมาตรฐาน GAP จำนวน 43 ฟาร์ม ใน 16 จังหวัด ได้แก่ ขอนแก่น 21 ฟาร์ม  นครราชสีมา 5 ฟาร์ม อุตรดิตถ์ 3 ฟาร์ม พิษณุโลก 2 ฟาร์ม ลพบุรี 1 ฟาร์ม สิงห์บุรี 1 ฟาร์ม นครนายก 1 ฟาร์ม  ชัยภูมิ 1 ฟาร์มยโสธร 1 ฟาร์ม กาฬสินธุ์ 1 ฟาร์ม อุดรธานี 1 ฟาร์ม เชียงใหม่ 1 ฟาร์มน่าน 1 ฟาร์ม สุโขทัย 1 ฟาร์ม ราชบุรี 1 ฟาร์ม และสุพรรณบุรี 1 ฟาร์ม

จังหวัดขอนแก่นเป็นพื้นที่ในการผลิตจิ้งหรีดทั้งระบบตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำที่สมบูรณ์แบบแห่งหนึ่งในประเทศไทยปัจจุบันมีฟาร์มจิ้งหรีดทั้งสิ้น 376 ฟาร์ม และมีเกษตรกรเข้าร่วมระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ จำนวน 7 แปลง ประกอบด้วยพื้นที่ อ.เมืองขอนแก่น, น้ำพอง, โนนศิลา, พล, อุบลรัตน์ และพระยืน

ในจำนวนนี้มีฟาร์มจิ้งหรีดผ่านมาตรฐานฟาร์ม GAP จำนวน 23 ฟาร์ม โดยมีผลผลิตจิ้งหรีด 490 ตันต่อปี ขณะนี้มีฟาร์มจิ้งหรีดที่อยู่ระหว่างการปรับปรุงฟาร์มเพื่อเข้าสู่มาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี หรือ GAP อีกจำนวน 49 ฟาร์ม โดยมีศูนย์รวบรวมจิ้งหรีดตัวสดและต้มบรรจุถุงแช่แข็ง รวม 2 ศูนย์ และมีการจัดตั้งวิสาหกิจชุมชนกลุ่มเศรษฐกิจพอเพียงเลี้ยงจิ้งหรีดบ้านแสนตอ อ.น้ำพอง และวิสาหกิจชุมชนคนค้นแมลง อ.ชุมแพ เพื่อขยายขอบเขตความสามารถกับเกษตรกรในพื้นที่และพื้นที่ใกล้เคียง

ภูดิส หาญสวัสดิ์ เกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมหรือ ส.ป.ก. ที่ยึดอาชีพการเลี้ยงแมลงเศรษฐกิจ ได้รวมกลุ่มเกษตรกรเป็นกลุ่มแปลงใหญ่จิ้งหรีด หมู่ 11 ต.บ้านหัน อ.โนนศิลา จ.ขอนแก่น เพื่อสร้างรายได้และความมั่นคงในการประกอบอาชีพของเกษตรกร

ภูดิส เล่าว่า เบื้องต้นชาวบ้านในชุมชนมีการเลี้ยงกันอยู่ก่อนแล้ว แต่ว่าเลี้ยงแบบเลี้ยงใครเลี้ยงมันไม่ได้มีสูตร  ไม่มีวิธีการหรือรอบในการเลี้ยง ใครพร้อมที่จะขายก็มีพ่อค้าเร่พ่อค้าคนกลางมาเรียกไป แต่หลังจากมีการรวมกลุ่มปัจจุบันตามทะเบียน 33 ราย ซึ่งที่เลี้ยงจริงๆอยู่ประมาณ 40 ราย จะมีการแบ่งเป็นทีมทั้งหมดเป็น 3 ทีม เพื่อที่ว่ามันจะมีในเรื่องของการจัดการโดยเฉพาะในตอนที่จับเก็บผลผลิตขาย

ทั้งนี้ถ้าทั้ง 3 ทีมหรือว่า 40 รายเลี้ยงแล้วผลผลิตออกพร้อมกัน มาในวันเดียวกัน 4 ตันจะลำบากในการจัดการในเรื่องของตลาดหรือการส่งขาย จึงต้องมีการประชุมกันและมีการจัดแบ่งทีม แล้วมากำหนดว่ากลุ่มที่หนึ่งเลี้ยงวันที่ 1 กลุ่มที่สองเลี้ยงวันที่ 10 กลุ่มที่สามเลี้ยงวันที่ 20 แบ่งแบบนี้เพราะว่าระยะเวลาในการเลี้ยงมันก็จะลำดับกันไป

“เราจะเน้นการขายแบบรวมกันขาย เพราะแต่ละกลุ่มผลผลิตก็จะใกล้เคียงกัน การส่งขายจะไม่ใช่เป็นปริมาณมากเกินกว่าที่เราจะจัดการได้ ที่สำคัญเลยคือกลุ่มจะมีสินค้าส่งขายให้กับคู่ค้าหรือว่าให้กับผู้ซื้ออย่างต่อเนื่องตลอด ไม่ใช่ว่าขายรอบนี้เสร็จอีก 2 เดือนเจอกัน อีก 45 วันเจอกัน ที่กลุ่มเราจะมีสินค้าออกตลอด ก็จะมีการจัดการแบบนี้ครับ” ภูดิส กล่าว

ผลของการรวมกลุ่มแปลงใหญ่จิ้งหรีดส่งผลให้เกษตรกรมีความเข้มแข็ง มีแผนการดำเนินงานและการจัดการผลิต ซึ่งเกษตรกรได้นำหลักการตลาดนำการผลิต มีการคุยกับตลาดก่อนที่สำคัญคือได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานของรัฐทั้งจากส่วนกลางและส่วนภูมิภาค

“ต้องขอบคุณสำนักงานการปฏิรูปที่ดิน จ.ขอนแก่น จริงๆแล้วทาง ส.ป.ก.ขอนแก่น สนับสนุนไม่ว่าจะไปในส่วนผมในส่วนของชุมชนมาตลอดตั้งแต่ผมมาทำเกษตรที่นี่ ผมเองก็เป็นอาสาสมัครปฏิรูปที่ดิน จ.ขอนแก่น เป็น อสปก.ด้วย ส.ป.ก. สนับสนุนมาตั้งแต่ปลูกผัก เลี้ยงปลาตั้งแต่ทำเห็ดมาตลอด”

ในส่วนของ ส.ป.ก.ขอนแก่น มีการให้ความรู้ในเรื่องของข้อมูลอาชีพเกษตรต่างๆ ให้เกิดการปรับเปลี่ยนให้เป็นทุนในการทำอาชีพ ไม่ว่าจะเป็นการเลี้ยงไก่การเลี้ยงหมูหลุม การเลี้ยงจิ้งหรีดและสะดิ้ง หรือการเลี้ยงแมลง ส.ป.ก.ก็ให้ข้อมูลให้การอบรมสนับสนุนส่งเสริมตรงนี้มาโดยตลอด ให้เกิดเป็นอาชีพที่จะสามารถก่อให้เกิดเป็นรายได้ให้กับชุมชนอย่างยั่งยืนให้ได้ผลเร็ว ได้รายได้ในระยะเวลาอันสั้น ส.ป.ก.ก็ให้การสนับสนุนมาโดยตลอด

กลุ่มแปลงใหญ่จิ้งหรีด หมู่ 11 ต.บ้านหัน อ.โนนศิลา จ.ขอนแก่น ภายใต้การนำของ ภูดิส หาญสวัสดิ์ เกษตรกรคนเก่งในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ก็นับเป็นอีกหนึ่งกลุ่มแปลงใหญ่จิ้งหรีดที่ประสบผลสำเร็จ สามารถสร้างรายได้และสร้างความมั่นคงในการประกอบอาชีพของเกษตรกรได้เป็นอย่างดร