โดย…ดลมนัส กาเจ

          “ที่ผ่านมาการขยายกิ่งมะนาวจะนิยมด้วยการตอนกิ่ง ทาบกิ่ง หรือเสียบยอด จึงมีข้อจำกัดทำให้ได้กิ่งน้อนธุ์ แต่”สุรชัย สมันตรัฐ”หรือ”ครูติ่ง” แห่ง “ศูนย์การเรียนรู้การพัฒนาที่ดินบ้านโต๊ะเหลง ต.ควนโดน อ.ควนโดน จ.สตูล เขาใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้วยการขยายพันธุ์มะนาวและมะกรูดด้วยใบ ประสบผลสำเร็จอย่างงดงาม สามารถขยายพันธุ์มะนาวจากต้นแม่พันธุ์เพียง 1 ต้น ได้กิ่งพันธุ์กว่า 1,000 กิ่ง”

สุรชัย บอกว่า การขยายพันธุ์มะนาวด้วยใบ ไม่ใช่เรื่องใหม่ หากแต่เขาประสบผลสำเร็จในการใช้ภูมิปัญญาชาวบ้านขยายพันธุ์มะนาวและมะกรูดมาตั้งแต่ปี 2532 แล้ว และได้สอนชาวบ้านมาอย่างต่อเนื่อง เพราะต้องการให้ชาวบ้านปลูกกินเองมากกว่า ตั้งแต่เป็นวิทยากร “ศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงต้นแบบ ธ.ก.ส.” บ้านเกาะเนียง ต.ควนโพธิ์ ถ่ายทอดความรู้ให้ผู้ที่สนใจโดยทั่วไป ล่าสุดจนถึงปัจจุบันเป็นวิทยากรประจำ “ศูนย์การเรียนรู้การพัฒนาที่ดินบ้านโต๊ะเหลง ต.ควนโดนนั่นเอง

เดิมที่ สุรชัย เป็นข้าราชการครู ทั้งที่ใจชอบอาชีพด้านการเกษตร จึงใช้เวลาว่างจะคลุกคลีอยู่กับการเพาะปลูกขยายพันธุ์พืช และต่อมาได้ลาออกจากอาชีพครู ผันตัวมาเป็นเกษตรกรเต็มขั้น มาทาบกิ่งสะตอบนตอเหลียง  โดยได้เรียนกับอาจารย์ดีพร้อม ไชยวงศ์เกียรติ อาจารย์ประจำมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ผู้ล่วงลับไปแล้ว  เป็นผู้ให้คำปรึกษา

“มีวันหนึ่ง ผมทำหาไปหาอาจารย์ดีพร้อม  ท่านก็ให้มะนาวไม่มีหนาม 2 ต้น มาปลูกที่บ้าน พอมีคนเห็นหลายคนมีต้องการในปริมาณมาก แต่ผมมีต้นแม่พันธุ์มีอยู่แค่ 2 ต้น นึกว่าจะทำอย่างไร หากตอนกิ่ง ทาบกิ่ง ติดตา หรือเสียบยอด อย่างดีแม่พันธุ์ 1 ต้น อาจได้เพียง 20-30 กิ่ง ตอนนั้รนึกได้ว่าเคยอ่านหนังสือเคล็ดลับในการขยายกิ่งมะนาวด้วยใบ เลยมาลองผิดลองถูกอยู่ 3 เดือน ปรากฏว่าได้ผล สามารถขยายพันธุ์มะนาวด้วยใบได้จริง และพบว่าอัตราการรอดของการขยายพันธุ์กิ่งมะนาวที่ขยายด้วยใบถึง 98% ด้วยจึงเริ่มตั้งแต่นั่นมา ปัจจุบันนำความรู้สอนคนอื่น และยังขยายกิ่งด้วย ขายเพียงต้นละ 20 บาท  ” สุรชัย เล่าที่มา

การที่จะขยายพันธุ์มะนาวด้วยใบ ควรจะขยายจากแม่พันธุ์ที่มีอายุ 4 ปี เพราะเป็นช่วงที่ต้นมะนาวสมบูรณ์แบบ แต่ก่อนที่จะขยายนั้น ควรบำรุงให้ต้นมะนาวมีความสมบูรณ์ด้วยการใส่ปุ๋ยสูตรเสมอ 15-15-15 หรือ 16-16-16 ให้ต้นมะนาวได้สะสมอาหารอย่างเต็มที่อย่างน้อย 3 เดือน จากนั้นนำใบมากำดูหากกรอบ แสดงว่าได้สะสมสารอาหารอย่างเต็มที่แล้ว ส่วนใบที่นิ่มอ่อน แสดงว่าอาหารยังไม่เพียงพอ

[adrotate banner=”3″]

ขั้นตอนคือสุรชัย สมันตรัฐ แนะนำดังนี้

1.นำกาบมะพร้าวลักษณะแบบไหนก็ได้ นำมาแช่น้ำไว้จนชุ่ม

2.นำกาบมะพร้าวที่แช่น้ำจนชุ่มมาหั่นให้ได้ความยาวประมาณ 2.5 เซนติเมตร แล้วเอาค้อนทุบจนกาบมะพร้าวแตกนุ่มขึ้น เพื่อง่ายต่อการห่อให้กลม

3.เมื่อได้กาบมะพร้าวที่นุ่มแล้ว นำมาห่อม้วนเป็นทรงกลม รัดหนังยางหัวท้าย แล้วนำตะปูทิ่มลงไปบริเวณด้านบนของกาบมะพร้าวให้เป็นรู เพื่อลดการเสียดสีเวลานำใบเสียบลงไป
4.ตัดกิ่งมะนาวหรือมะกรูดจากต้นพันธุ์ที่สมบูรณ์ โดยเลือกใบที่มีตายอดแล้ว ตัดบริเวณก้านลงมาจนติดกับอีกใบ เน้นใบครึ่งแก่ครึ่งอ่อน ประมาณว่าจะอยู่ต่ำลงมาจากยอดประมาณ 3-5 ใบ จากนั้นตัดใบให้เหลือ ½ ใบ เพื่อลดการคายน้ำ ตัดหนามออก

5.นำคัตเตอร์มากรีดก้านใบ 2 ด้าน เพื่อให้มีแผล เป็นการเพิ่มพื้นที่ในการออกราก ถ้าไม่กรีดรากจะน้อย จากนั้นนำไปจุ่มน้ำยาเร่งรากไม่ต้องนาน นำขึ้นมาผึ่งรมให้แห้ง

6.เมื่อแห้งแล้วนำมาเสียบลงในรูกาบมะพร้าวที่เตรียมไว้จนมิดก้าน จากนั้นนำก้อนกาบมะพร้าวที่เสียบใบลงไปแล้ว 4 ก้อนมามัดรวมกันเพื่อให้ตั้งได้ นำไปจุ่มน้ำให้ชุ่มแล้วใส่ไว้ในถุงร้อน มัดหนังยางในลักษณะให้ถุงร้อนพองโป่งออก ให้ใบไม่กระทบถุง

7.เมื่อได้ถุงที่มีก้อนกาบมะพร้าวเสียบใบมะนาวอยู่ด้านในเรียบร้อยแล้ว ให้เอาไปตั้งไว้ใต้ต้นไม้ที่มีร่มเงา ให้โดนแสงบ้างเล็กน้อย ประมาณ 1 เดือน มะนาวจะเริ่มออกรากหรือเริ่มติดตายอด ส่วนถ้าเป็นมะกรูดจะใช้เวลานานประมาณ 3-4 เดือน จึงจะเริ่มออกรากและติดตายอด ซึ่งถ้าจะให้สมบูรณ์ควรรอทั้งรากและตาออกมาทั้งคู่ จึงเริ่มนำไปลงถุงชำต่อไป ต้นแม่พันธุ์  ต้น สามารถขยายได้นับพันกิ่งต่อไป

สนใจปรึกษา สุรชัย สมันรัฐ” โทร.08-1767-5695