นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และคณะ นำโดย ดร. ศุทธิณัฏฐ์ สุนทรกลัมพ์ อาจารย์สังกัดภาควิชาเกษตรและทรัพยากร คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตร ม.เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติจังหวัดสกลนคร ร่วมกับ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ธิดารัตน์ พ่วงไพโรจน์ อาจารย์สังกัดสาขาวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ ดร. Jana Leong-Škorničková นักพฤกษศาสตร์และผู้เชี่ยวชาญพืชวงศ์ขิง-ข่าจากสวนพฤกษศาสตร์สิงคโปร์ นายศิระ นิเวศรัตน์ และนายอรรณพ องค์สกุล นักวิจัยอิสระ ได้ร่วมกันศึกษาและบรรยายการค้นพบ “กระเจียวชมพูสิรินธร” พืชชนิดใหม่ของโลก
ดร. ศุทธิณัฏฐ์ เปิดเผยว่า การค้นพบพืชชนิดใหม่นี้เริ่มต้นขึ้นในปี พ.ศ. 2563 จากการแจ้งข้อมูลโดยเครือข่ายชุมชนท้องถิ่นในพื้นที่บ้านห้วยมาลัย ตำบลหนองลู อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี คณะนักวิจัยจึงได้ลงพื้นที่สำรวจเก็บรวบรวมตัวอย่างพืชและข้อมูลนิเวศวิทยา พร้อมตรวจสอบลักษณะทางพฤกษศาสตร์โดยเปรียบเทียบกับเอกสารวิชาการ และตัวอย่างอ้างอิงจากพิพิธภัณฑ์พืชทั่วโลกรวมถึงตรวจสอบหลักฐานจากภาพวาดทางพฤกษศาสตร์ในสมัยศตวรรษที่ 18 เพื่อยืนยันว่าเป็นพืชชนิดใหม่ที่ไม่เคยมีการรายงานมาก่อน
เนื่องในโอกาสมหามงคลที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา เมื่อวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2568 คณะนักวิจัยด้านความหลากหลายทางชีวภาพและอนุกรมวิธานได้ร่วมกันจัดทำและตีพิมพ์บทความทางวิชาการว่าด้วยการค้นพบสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ของโลกในประเทศไทย ในวารสาร Tropical Natural History ฉบับพิเศษ พร้อมตั้งชื่อพืชชนิดใหม่นี้ถวายตามพระนามาภิไธยเพื่อเฉลิมพระเกียรติแด่พระองค์ในฐานะ “เจ้าฟ้านักอนุกรมวิธานและความหลากหลายทางชีวภาพแห่งประเทศไทย” ซึ่งฉบับพิเศษนี้ได้รวบรวมสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ที่ได้รับพระราชทานชื่อจากพระองค์
พืชชนิดดังกล่าวได้รับพระราชทานชื่อสามัญว่า “กระเจียวชมพูสิรินธร” และชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Curcuma princeps มีความหมายว่า “princess curcuma” เพื่อเทิดพระเกียรติแด่พระองค์ผู้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณต่อการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศไทย โดยเฉพาะการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช กระเจียวชมพูสิรินธรเป็นพืชเฉพาะถิ่นพบกระจายพันธุ์ที่บ้านห้วยมาลัย ตำบลหนองลู อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี มักขึ้นอยู่ในบริเวณชายป่าที่มีแสงส่องถึงในเขตเขตชุมชนบ้านห้วยมาลัยและพื้นที่เกษตรกรรม ทำให้มีความเสี่ยงต่อการถูกทำลายจากกิจกรรมของมนุษย์
แม้ว่าบางบริเวณจะพบขึ้นหนาแน่น แต่มีการแตกกระจาย (fragmentation) ของประชากรอย่างต่อเนื่อง จึงได้รับการประเมินให้อยู่ในสถานะ “ใกล้สูญพันธุ์” (endangered; EN) ดังนั้นการสร้างตระหนักรู้ของคนในชุมชนเพื่อปลูกจิตสำนึกการอนุรักษ์ทรัพยากรในท้องถิ่นจึงเป็นสิ่งสำคัญ นอกจากนี้หน่วยวิจัยนวัตกรรมจากฐานชีวภาพ ภาควิชาเกษตรและทรัพยากร คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติจังหวัดสกลนคร จึงได้ดำเนินขยายพันธุ์กระเจียวชมพูสิรินธรด้วยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเพื่ออนุรักษ์และพัฒนาต่อยอดศักยภาพการเป็นไม้ดอกไม้ประดับต่อไป
ข่าวโดย…. ผกามาศ ธนพัฒนพงศ์