“ปัจจุบันมีโรงเรียนที่ได้รับการบรรจุไว้ในแผนงานการส่งเสริมกิจกรรมสหกรณ์นักเรียนทั่วประเทศ รวมทั้งสิ้น 30,525 โรงเรียน  โดยมีโรงเรียนต้นแบบการจัดการเรียนรู้การสหกรณ์ 1,103 โรงเรียน และมีครูผู้สอนที่ผ่านการอบรมครูสหกรณ์ 15,090 คน”

       ด้วยสายพระเนตรอันยาวไกลของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการปลูกฝังแนวคิดแนวปฏิบัติตามอุดมการณ์ หลักการ และวิธีการสหกรณ์ ให้แก่เด็กและเยาวชนไทย จึงมีพระราชดำริเมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2534 ให้มีการจัดตั้งสหกรณ์นักเรียนในโรงเรียนขึ้น โดยเริ่มที่โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ภายใต้โครงการตามแผนพัฒนาเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดาร ตามพระราชดำริ ต่อมากรมส่งเสริมสหกรณ์ ได้กำหนดให้วันที่ 7 มิถุนายนของทุกปีเป็น “วันสหกรณ์นักเรียน” มีการจัดกิจกรรมเป็นประจำทุกปี พร้อมกันทุกจังหวัดทั่วประเทศ

     วัตถุประสงค์เพื่อเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี และเพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องสหกรณ์นักเรียนระหว่างโรงเรียนต่าง ๆ อีกทางหนึ่งด้วย ปัจจุบันมีโรงเรียนที่ได้รับการบรรจุไว้ในแผนงานการส่งเสริมกิจกรรมสหกรณ์นักเรียนทั่วประเทศ รวมทั้งสิ้น 30,525 โรงเรียน ประกอบด้วย โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน 218 โรงเรียนโรงเรียนพระปริยัติธรรม(ใน กพด.) 69 โรงเรียน โรงเรียนพระปริยัติธรรม(นอก กพด.) 339 โรง เรียน โรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (ใน กพด.) 200 โรงเรียนโรงเรียนสังกัดกรุงเทพมหานคร 39 โรงเรียน โรงเรียนสังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 โรงเรียน โรงเรียนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาเอกชน (สช.) 19 โรงเรียน โรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน 29,642 โรงเรียน โดยมีโรงเรียนต้นแบบการจัดการเรียนรู้การสหกรณ์ 1,103 โรงเรียน และมีครูผู้สอนที่ผ่านการอบรมครูสหกรณ์ 15,090 คน

                                                                    วิศิษฐ์ ศรีสุวรรณ์

   นายวิศิษฐ์ ศรีสุวรรณ์ อธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์กล่าวถึงแนวพระราชดำริ”สหกรณ์นักเรียน”ในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีว่า ทุกครั้งที่พระองค์ท่านเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรกิจกรรมสหกรณ์นักเรียน จะทรงให้ความสนพระทัยและซักถามกับเด็กที่เป็นกรรมการสหกรณ์นักเรียนและมาเฝ้ารับเสด็จฯ ว่ามีความเข้าใจเรื่องสหกรณ์หรือไม่ พระองค์ทรงเน้นย้ำให้เด็กฝึกปฏิบัติเรื่องกิจกรรมสหกรณ์ด้วยตัวเอง ฝึกการจดบันทึกรายงานการประชุม การบันทึกบัญชีด้วยลายมือของเด็กเอง เพื่อให้รู้จักการฝึกคำนวณ การอ่านเขียน และฝึกนิสัยให้เด็กมีความละเอียดรอบคอบ
“พระองค์ท่านทรงคาดหวังว่าเมื่อเด็กเหล่านี้เติบโตขึ้น สามารถนำความรู้และประสบการณ์ที่ได้จากการเรียนรู้วิชาสหกรณ์ไปปรับใช้กับชีวิตของตนเอง และสมัครเข้าเป็นสมาชิกสหกรณ์ของผู้ใหญ่ เพื่อจะได้เป็นผู้บริหารสหกรณ์ที่ดีในอนาคตต่อไป

      สำหรับแผนการดำเนินโครงการส่งเสริมกิจกรรมสหกรณ์ในโรงเรียนในปี 2564  กรมส่งเสริมสหกรณ์ได้วางนโยบายสำคัญในการสร้างเครือข่ายครูสหกรณ์ที่เข้มแข็ง เพื่อเป็นช่องทางแบ่งปัน แลกเปลี่ยนประสบการณ์ซึ่งกันและกัน เพื่อนำไปพัฒนาต่อยอดการเรียนการสอนในโรงเรียนของตนเอง ทั้งยังส่งเสริมการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนที่ทันสมัย รวมทั้งพัฒนาการอบรม วิธีการสอนให้แก่ครูสหกรณ์ที่เข้มข้นขึ้นและที่สำคัญสนับสนุนให้นักเรียนได้ไปเรียนรู้จากของจริง ในโรงเรียนที่มีการดำเนินกิจกรรมสหกรณ์ที่ประสบผลสำเร็จ

     โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านแก่งศรีโคตร ม.3 ต.โนนก่อ อ.สิรินธร จ.อุบลราชธานี หนึ่งในโรงเรียน ตชด.ที่มีสหกรณ์นักเรียนเข้มแข็ง มีการบริหารจัดการสหกรณ์โดยผ่านกิจกรรมต่าง ๆ จนประสบความสำเร็จเห็นเป็นรูปธรรม โดยเฉพาะโครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวันที่ดำเนินการโดยสหกรณ์นักเรียนทุกวันนี้ไม่ต้องพึ่งพาซื้อหาวัตถุดิบในการประกอบอาหารจากตลาดภายนอกแต่อย่างใด

      ร.ต.อ.อัครวัฒร์ ศรีโพนทัน ครูใหญ่โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านแก่งศรีโคตร กล่าวว่า สหกรณ์นักเรียนเป็น 1 ใน 8 กิจกรรมหลักของโรงเรียนตชด.ที่ดำเนินการโดยนักเรียนผ่านวิธีการของสหกรณ์ โดยเฉพาะโครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวัน ซึ่งผลผลิตที่ได้จากโครงการก็จะมาจำหน่ายให้กับทางโรงเรียนและลูกค้าจากภายนอกโดยผ่านทางสหกรณ์นักเรียน

     “พระองค์ท่านทรงรับสั่งว่านอกจากปลูกพืชผัก เลี้ยงปศุสัตว์แล้วก็ให้ปลูกไม้ผลด้วย ไม้ผล 2 ชนิดที่ขาดไม่ได้คือกล้วยและมะละกอ เป็นผลไม้ที่มีประโยชน์เด็ก ๆ จะได้ทาน” ร.ต.อ.อัครวัฒร์ กล่าวถึงเมื่อครั้งที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำเนินมาทอดพระเนตรโรงเรียนฯระหว่างวันที่ 29-30 พฤษภาคม 2557 ที่ผ่านมา

     เช่นเดียวกับ โรงเรียนคลองหนองใหญ่ (ทองคำ ปานขำอนุสรณ์) แขวงและเขตบางแค กรุงเทพฯ เป็นอีกหนึ่งโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จเรื่องสหกรณ์นักเรียน โดยเมื่อครั้งที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมชมกิจกรรมสหกรณ์นักเรียนวันที่ 22 กรกรกฎาคม 2563 นอกจากสร้างความปลื้มปิติแก่คณะครูและนักเรียนแล้ว ระหว่างทอดพระเนตรสมุดบัญชีรายรับรายจ่ายของสหกรณ์และบันทึกการประชุมคณะกรรมการสหกรณ์ พระองค์ท่านตรัสชมว่า”ลายมือสวยมาก”

     อัญชลี โชระเวก ครูชำนาญการและที่ปรึกษาสหกรณ์นักเรียนโรงเรียนคลองหนองใหญ่ (ทองคำ ปานขำอนุสรณ์) กล่าวถึงสหกรณ์นักเรียนของโรงเรียนว่า จัดอยู่ในสหกรณ์ประเภทร้านค้า ทำหน้าที่เป็นตัวกลางการซื้อขายผลผลิตของนักเรียนกับลูกค้า มีทั้งสมาชิกและบุคคลทั่วไป โดยเฉพาะผลิตผลทางการเกษตรและการแปรรูปผลิตภัณฑ์ต่าง ๆจากโครงงานของนักเรียนจะนำมาจำหน่ายผ่านทางสหกรณ์นักเรียน อย่างผักบุ้งซื้อที่นักเรียนปลูกเก็บมาขายกับทางสหกรณ์กำละ 8 บาททางสหกรณ์ก็นำไปจะขายกำละ 10 บาท ส่วนต่างกำไร 2 ก็จะนำเข้าสหกรณ์ หรือสบู่ตำลึงแก้โควิด ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์เด่นของโรงเรียน ทางสหกรณ์ซื้อมาก้อนละ 18 บาทแล้วขายต่อก้อนละ 20 บาท กำไรที่ได้ก็จะคืนกลับสู่สมาชิก

     โรงเรียนคลองหนองใหญ่ (ทองคำ ปานขำอนุสรณ์) มีนักเรียนที่เป็นสมาชิกสหกรณ์ 922 ราย จำนวนหุ้น 2,359 หุ้น โดยมีการเปิดรับสมัครนักเรียนเป็นสมาชิกในอัตราหุ้นละ 10 บาท โดยทางโรงเรียนได้ฝึกให้นักเรียนเรียนรู้ระบบสหกรณ์ มีการจัดกิจกรรมถ่ายทอดแนวคิดอุดมการณ์ หลักการและวิธีการสหกรณ์ เพื่อให้รู้จัก การพึ่งพาตนเองและช่วยเหลือผู้อื่น ทั้งยังมีการจัดสรรเงินส่วนหนึ่งไปทำกิจกรรมเพื่อเป็นประโยชนแก่สมาชิกและชุมชน เช่น จัดสรรเป็นทุนการศึกษา การพัฒนาสถานศึกษา สนับสนุนกิจกรรมต่าง ๆ ของโรงเรียนและเงินสาธารณประโยชน์ให้แก่ชุมชนอีกด้วย

 วันที่ 7 มิถุนายน ของทุกปี เป็นวันสหกรณ์นักเรียน เพื่อเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงมีพระราชดำริในการส่งเสริมให้มีการเรียนการสอนวิชาสหกรณ์ในโรงเรียน และปลูกฝังหลักและวิธีการสหกรณ์ไปสู่เยาวชนผ่านกิจกรรมสหกรณ์นักเรียน โดยกรมส่งเสริมสหกรณ์ได้มีการจัดกิจกรรมวันสหกรณ์นักเรียนในทุกจังหวัด ประกอบด้วย กิจกรรมหลัก 2 ด้าน คือ ด้านความรู้ ได้แก่ การจัดนิทรรศการด้านการเรียนการสอนสหกรณ์ในโรงเรียน การจัดฐานการเรียนรู้ การจัดตลาดนัดผลิตภัณฑ์สหกรณ์นักเรียน และด้านการประกวดผลงาน ได้แก่ การประกวดผลิตภัณฑ์สหกรณ์นักเรียน ประกวดร้องเพลงสหกรณ์ การตอบคำถามชิงรางวัล รวมทั้งจัดให้มีการมอบรางวัลและเกียรติบัตรแก่โรงเรียนที่มีผลงานดีเด่น

     กิจกรรมทั้งหมดที่จัดขึ้นเพื่อทำให้ผู้ร่วมงานมีความรู้ ความเข้าใจ เรื่องสหกรณ์นักเรียนเพิ่มขึ้น เปิดโอกาสให้เด็กนักเรียน ครู ได้มีส่วนร่วมในกิจกรรมสหกรณ์ และเกิดการเรียนรู้ระหว่างกัน เพื่อยกระดับการพัฒนาการเรียนการสอนสหกรณ์ในโรงเรียน
ผู้สนใจสามารถติดตามสาระความรู้เกี่ยวกับกิจกรรมวันสหกรณ์นักเรียน ผ่านทาง Website และ Facebook fanpage ของสำนักพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยีการสหกรณ์และของศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีการสหกรณ์ที่ 1-20 ทั่วประเทศ